Loạn thị là tật khúc xạ thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, xảy ra khi trẻ nhìn các vật bị mờ ở mọi khoảng cách, hình ảnh trẻ quan sát được bị mờ, nhòe, méo mó. Tức là hệ thống quang học ở mắt trẻ không thể quy tụ hình ảnh rõ nét của một vật trên một bình diện, cụ thể ở đây là võng mạc.
Ở những người bình thường, giác mạc có hình cầu, hình ảnh thu được trong mắt sẽ hội tụ tại một điểm trên võng mạc. Với trẻ bị loạn thị, giác mạc biến dạng, có độ cong khác nhau, hình ảnh mắt thu được sẽ hội tụ tại nhiều điểm trên võng mạc khiến cho hình ảnh bị nhòe, mờ, không rõ nét.
Loạn thị ở trẻ em nếu không được phát hiện sớm và có các biện pháp can thiệp, chăm sóc mắt phù hợp có thể biến chứng sang nhược thị là một trong các bệnh về mắt ở trẻ em gây nguy hiểm, suy giảm thị lực không thể cải thiện được bằng việc dùng kính. Mức độ nguy hiểm của tật loạn thị ở mắt trẻ thường được đánh giá qua các cấp độ:
- Cấp độ nhẹ: Trẻ bị loạn thị dưới 1D được xem là cấp độ nhẹ, thường không gây ảnh hưởng đến thị lực của bé nên không cần phải can thiệp các biện pháp hỗ trợ thị lực. Tuy nhiên, cha mẹ cần đưa con đi thăm khám mắt định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi tình trạng cũng như có biện pháp chăm sóc mắt phù hợp.
- Cấp độ trung bình: Trẻ bị loạn thị từ 1D trở lên, lúc này bé có thể bị nhức mắt, khó chịu, thị lực suy giảm gây ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày. Ở cấp độ trung bình, trẻ cần đeo kính để hỗ trợ tầm nhìn thường xuyên.
- Cấp độ nặng: Độ loạn thị từ 2D trở lên được xem là loạn thị nặng, trẻ bị suy giảm thị lực nghiêm trọng, cuộc sống, sinh hoạt bị ảnh hưởng nhiều. Loạn thị nặng nếu không được can thiệp, khắc phục kịp thời sẽ biến chứng sang nhược thị, hậu quả cuối cùng là mù lòa vĩnh viễn.
Mức độ nguy hiểm của tật loạn thị ở mắt trẻ thường được đánh giá qua các cấp độ
Tật loạn thị có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, sinh hoạt của trẻ. Tuy nhiên, đa phần các bé còn nhỏ chưa thể tự nhận định được tầm nhìn suy giảm, mức độ nghiêm trọng ở mắt. Lúc này rất cần sự quan tâm, sát sao của cha mẹ, theo dõi con trong các hoạt động thường ngày để phát hiện các dấu hiệu bất thường, đưa trẻ đi khám mắt kịp thời để tránh xảy ra những biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân gây loạn thị trẻ em
Đa phần nguyên nhân gây loạn thị ở trẻ em là do sự biến dạng méo mó, bất thường của giác mạc. Cho đến nay, các chuyên gia nhãn khoa vẫn chưa thể xác định rõ nguyên nhân gây ra sự bất thường trong cấu trúc mắt này. Ngoài ra, một số yếu tố dưới đây có thể gia tăng khả năng mắc tật loạn thị ở mắt trẻ:
- Di truyền: Trẻ sinh ra có người thân trong gia đình mắc loạn thị, đặc biệt là cha mẹ thì nguy cơ cao sẽ bị di truyền tật khúc xạ này, hình thành loạn thị bẩm sinh.
- Biến chứng của cận thị, viễn thị: Nếu trẻ đang gặp các tật khúc xạ khác ở mắt thường sẽ đối diện với nguy cơ cao biến chứng sang loạn thị.
- Sẹo giác mạc: Nếu trẻ có tiền sử bị chấn thương mắt để lại sẹo giác mạc sẽ dễ gặp phải biến chứng loạn thị.
- Tiền sử phẫu thuật mắt: Trẻ đã từng trải qua các cuộc phẫu thuật bệnh lý khác ở mắt cũng có thể trở thành một dạng thương tổn, gia tăng nguy cơ mắc tật loạn thị.
Dấu hiệu loạn thị đặc trưng nhất ở mắt trẻ là nhìn mờ ở mọi khoảng cách, hình ảnh bị mờ, nhòe, biến dạng, tầm nhìn đôi, nhìn một vật thấy hai hoặc ba bóng mờ. Ngoài ra, trẻ có thể đi kèm một số triệu chứng khác như: Nhức mắt, mỏi mắt, đau đầu, nhạy cảm với ánh sáng, nước mắt chảy không kiểm soát.
Tuy nhiên, trẻ nhỏ thường chưa thể tự ý thức, nhận biết được các dấu hiệu cảnh báo bất thường ở mắt. Cha mẹ cần theo dõi, quan sát con từ những thói quen sinh hoạt hàng ngày để phát hiện các triệu chứng bất thường, kịp thời đưa trẻ đi khám mắt để phát hiện sớm tật loạn thị:
- Trẻ thường xuyên dùng tay để che bớt một mắt khi tập trung làm các công việc tỉ mỉ như đọc sách, xem tivi... thì rất có thể bé đã mắc loạn thị bởi tật này khiến cho trẻ khó khăn khi tập trung quan sát các vật trước mắt.
- Trẻ thường xuyên nheo mắt để quan sát đồ vật.
- Bé thường phải nghiêng đầu hay xoay đầu sang một bên, cố gắng làm mọi cách giúp điều chỉnh thị lực nhìn mờ của mình.
- Con nhạy cảm hơn với ánh sáng. Trẻ có xu hướng nheo mắt, khó chịu khi tiếp xúc với ánh sáng chói. Tật loạn thị thường khiến trẻ khó khăn khi lọc ánh sáng.
- Trẻ ngồi quá gần khi xem ti vi, dí mắt sát vào trang sách khi đọc.
- Bé có dấu hiệu mỏi mắt, nhức đầu xung quanh vùng trán và thái dương sau khi tập trung quan sát đồ vật trong một khoảng thời gian dài.
Quan sát thấy trẻ ngồi rất gần khi xem TV
Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường trong các hoạt động hàng ngày của trẻ, bố mẹ cần trao đổi với con để hiểu rõ tình trạng thị lực, nếu con chưa tự nhận thức được vấn đề thị lực của mình hay đưa trẻ đi kiểm tra, khám mắt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Cha mẹ cần làm gì giúp trẻ giảm thiểu nguy cơ mắc loạn thị?
Để giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc loạn thị ở trẻ, cha mẹ nên chú ý chăm sóc và bảo vệ mắt cho con. Phụ huynh có thể tham khảo một số biện pháp phòng ngừa loạn thị được chuyên gia khuyên dùng sau đây:
- Hướng dẫn trẻ ngồi học đúng tư thế thẳng lưng, mặt cách bàn học 30cm. Chú ý lựa chọn bàn ghế học tập phù hợp với độ tuổi của con.
- Phòng học của con phải đảm bảo đủ điều kiện ánh sáng, không quá tối hoặc ánh sáng quá chói.
- Cân bằng thời gian học và thời gian vui chơi, giải trí của trẻ. Chuyên gia khuyến cáo nên cho trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời tối thiểu 2h mỗi ngày.
- Thiết lập chế độ dinh dưỡng khoa học, cung cấp đầy đủ các dưỡng chất tốt cho mắt trẻ ngay từ những năm tháng đầu đời như rau xanh, quả mọng chứa nhiều vitamin và chất xơ.
- Hạn chế cho bé tiếp xúc nhiều với các thiết bị điện tử như máy tính, TV, điện thoại, xây dựng cho con lối sống lành mạnh
- Thường xuyên để ý, theo dõi hướng nhìn, cử động của mắt trẻ khi quan sát đồ vật. Khi bé lớn hơn, đã nhận thức được vấn đề, bố mẹ có thể hỏi han con về hình ảnh bé nhìn thấy. Nếu phát hiện những bất thường hãy đưa con đi kiểm tra, khám mắt.
- Thiết lập thói quen khám mắt định kỳ cho con hai lần mỗi năm. Trẻ nhỏ dưới 3 tuổi cần được tầm soát sớm để kiểm tra các các bệnh lý, tật ở mắt do bẩm sinh. Trước khi trẻ đi học cần tầm soát, kiểm tra tật khúc xạ. Khám mắt cho trẻ em là việc cần thiết, cha mẹ nên thực hiện đầy đủ.